Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Στρατηγική. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Στρατηγική. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Δευτέρα 14 Απριλίου 2014

Το κάστρο στην στρατηγική του Βυζαντίου



Τα στρατιωτικά εγχειρίδια του Βυζαντίου γενικά δεν υποστηρίζουν την αντιμετώπιση κάποιου εισβολέα στα σύνορα, σε ανοιχτή μάχη. Προτιμούσαν να αφήνουν τον εχθρό να προχωρήσει βαθιά στο έδαφος της Αυτοκρατορίας και εκεί να υφίσταται πόλεμο φθοράς.
 Αυτό προϋπέθετε καλή οργάνωση, πίστη του πληθυσμού στις αμυντικές ικανότητες της Αυτοκρατορίας, και πολύ καλή στρατηγική.
Οι παλιότεροι ιστορικοί θεωρούσαν τους Βυζαντινούς δειλούς, αλλά η σημερινή ιστορική και στρατηγική επιστήμη αναγνωρίζει την σοφία και την αποτελεσματικότητα αυτής της τακτικής.
Η οικονομία πόρων, δυνάμεων, ζωών και μέσων που επιτυγχάνονταν έτσι, ήταν ανυπολόγιστη. Το Βυζάντιο διέθετε έναν εξαιρετικά ολιγάριθμο στρατό, ο μισός δε ήταν τύπου πολιτοφυλακής, χωρίς κάν να είναι συνεχώς επιστρατευμένος («Θεματικός») και όμως κατόρθωνε για αιώνες όχι μόνο να αμύνεται, αλλά και να επιτίθεται με επιτυχία.

Καισάρεια

Φυσικά, ορισμένοι  δεν τα έχουν καταλάβει αυτά, και εξακολουθούν να ισχυρίζονται πως το Βυζάντιο άφηνε τον Ελληνικό πληθυσμό ανυπεράσπιστο, παρουσιάζοντας τις διεισδύσεις των επιδρομέων στα Ελληνικά εδάφη σαν ολιγωρία της Αυτοκρατορίας. 

Χιλανδάρι, Άθως

Tο κάστρο ήταν βασικό συστατικό αυτής της στρατηγικής. Σε περίπτωση εισβολής στέγαζε τον ντόπιο πληθυσμό (Ο οποίος σε άλλες περιπτώσεις μπορούσε να αποσυρθεί σε προκαθορισμένα μέρη με φυσική οχύρωση, τις λεγόμενες αποκλείστρες) Ειδική μορφή κάστρων ήταν τα υπόγεια, στην Καππαδοκία, με μυστικές εισόδους και εξόδους . Άλλη ειδική περίπτωση είναι τα μοναστήρια, που ήταν συνήθως οχυρωμένα, λειτουργούσαν σαν κέντρα συγκέντρωσης του πληθυσμού, και αντίθετα με τα κοινώς λεγόμενα, οι μοναχοί είχαν καθήκον να τα υπερασπίζονται ένοπλα.

Μυστράς

Με σωστό σχεδιασμό, εξοπλισμό και εφοδιασμό, λίγοι άντρες μπορούσαν από ένα κάστρο να αντισταθούν σε μεγάλο αριθμό πολιορκητών και να τους προξενήσουν πολύ μεγαλύτερες απώλειες από ότι σε μια ανοιχτή μάχη. Η έφοδος στα τείχη ενός κάστρου, ήταν η τελευταία λύση για τον πολιορκητή, εκτός αν έκρινε πως η άμυνα είχε αδυνατίσει για διάφορους λόγους. Από πείνα, ή από χρήση τεχνικών έργων (λαγούμια, αναχώματα) και μηχανημάτων. (πολιορκητικές μηχανές, ελεπόλεις) Συχνά, η έφοδος στα τείχη θεωρούνταν επιχείρηση αυτοκτονίας.

Μονή Καρακάλου, Άθως

  Αν ο εισβολέας πολιορκούσε το κάστρο, θα αναγκάζονταν να σταματήσει ή να περιορίσει την εισβολή του. Έτσι είχαν καιρό να καταφθάσουν ενισχύσεις, που στην ιδανική περίπτωση θα πολιορκούσαν τον   πολιορκητή.
Αν πάλι ο επιτιθέμενος διάλεγε να προσπεράσει το κάστρο, τότε αποσπάσματα από αυτό θα παρενοχλούσαν τα μετόπισθεν του.

Ιωάνιννα. Τυπικό δείγμα βυζαντινής τοιχοδομίας

Ο Βυζαντινός στρατός συνήθως δεν κλείνονταν στα κάστρα, όπου έμενε μόνο η απαραίτητη φρουρά. Μάλιστα σε αυτήν στέλνονταν μονάδες ή άτομα με κακό εξοπλισμό, και γενικά χαμηλής μαχητικής ικανότητας, που η «Βασίλειος Τάξις» αποκαλεί «Τζέκωνες». Αν το στράτευμα κλείνονταν στα κάστρα, άλλωστε, θα δημιουργούσε ηττοπάθεια και θα έκανε τους υπερασπιστές του κάστρου να εξαντλήσουν τάχιστα τα εφόδιά τους.

Ακροκόρινθος

Ο στρατός παρακολουθούσε τον εχθρό από απόσταση και τον εμπόδιζε να λαφυραγωγήσει, κατακόπτοντας τα απομονωμένα αποσπάσματα. Σε πολλές περιπτώσεις, η επακόλουθη στέρηση έκανε τον εχθρό να αποχωρήσει χωρίς αποφασιστική μάχη. Η μέθοδος αυτή, που την έλεγαν «παραδρομή»,αναλύεται σε άλλο μέρος του ιστολογίου, εδώ.
 Έχουμε την περίπτωση των Αράβων που πολιόρκησαν την Κωνσταντινούπολη και κυριολεκτικά έλιωσαν μπροστά στα τείχη από έλλειψη εφοδίων.

Αυλωνάρι

Ο Βυζαντινός στρατός, από τα κάστρα, δια ξηράς ή δια θαλάσσης, μπορούσε να εξαπολύσει αντεπιθέσεις ή και εκστρατείες, αγνοώντας την παρουσία του εχθρού στα εδάφη του. Από το ασφαλές λιμάνι του Κεράτιου, στην Κωνσταντινούπολη, μπορούσαν ακόμη και να αποπλεύσουν στόλοι για να χτυπήσουν τον εχθρό οπουδήποτε αλλού, ενώ αυτός ήταν προ των πυλών. Παράδειγμα η εκστρατεία του Ηράκλειου στην Περσία ενώ η Κωνσταντινούπολη ήταν πολιορκημένη.

Με όλα αυτά, μπορούμε να καταλάβουμε πως και γιατί η Βυζαντινή Αυτοκρατορία μπορούσε να ανεχθεί μεγάλες εισβολές στα εδάφη της, αρκεί να κρατούσε ένα οργανωμένο δίκτυο κάστρων, που μαζί με αυτά των πόλεων, και την δράση του στρατού του στο ανοιχτό πεδίο, μετέτρεπαν τον εισβολέα σε πολιορκούμενο.

Γεράκι

Αν το κάστρο έμενε μόνο του, χωρίς την υποστήριξη του στρατού και του υπόλοιπου αμυντικού  δικτύου, ανεξάρτητα από τον ηρωισμό ή μη των υπερασπιστών του, ήταν χαμένο. Όταν πολιορκήθηκε το Αμόριο, ο χαλίφης Μοτασέμ  οργάνωσε τρεις διαφορετικές εκστρατείες ώστε να απασχολήσει τον Βυζαντινό στρατό, και η πόλη να μείνει χωρίς ενισχύσεις. Και το Αμόριο έπεσε…

Μεσοχώρι
Αναδημοσιεύεται από 


Τα ακριτικά έπη- διάφορα

Πέμπτη 16 Ιανουαρίου 2014

Ο Σαίξπηρ, οι Βούλγαροι και το Βυζάντιο




Ο Αγγλικός στρατός πλησιάζει το κάστρο του Μάκβεθ καλυπτόμενος από κομμένα κλαδιά
σύμφωνα με την περιγραφή του Σαίξπηρ...
Η μήπως δεν είναι έτσι;

Γνωρίζουμε την σύλληψη του Σαίξπηρ για το στρατό που πλησιάζει 
καλυπτόμενος 
από {κομένους} θάμνους που κρατούσαν μποστά τους οι στρατιώτες. 

Αναφέρεται στο έργο του, τον “Μάκβεθ”, τον οποίο οι μάγισσες 
προειδοποιούσαν πως θα είναι ασφαλής εκτός εάν “το δάσος του 
Birnam ανέβει στον λόφο του Dunsinane”. 

Οι ειδικοί λένε πως αυτό προέρχεται από παλιότερους θρύλους που 
περιέχονται στο “Holinsheds Chronicles of England, Scotland, and 
Ireland”.

 Η αλήθεια όμως είναι πως η πηγή είναι πολύ αρχαιότερη.

Πρόκειται για πραγματικό ιστορικο γεγονός, ένα τέχνασμα των 

Βουλγάρων που έγινε περ. το έτος 1000, επί βασιλείας Βουλγαροκτόνου, 
αιώνες πριν τόν μεγάλο θεατρικό συγγραφέα. 

Βυζαντινό ιππικό


Αναφέρεται σε ένα στρατηγικό εγχειρίδιο των Βυζαντινών, 
το Στρατηγικόν του Κεκαυμένου, κεφ 31:

“και προσέταξε τοις συν αυτώ πάσι βαστάζειν θάμνους μεγάλους, 
κρατείν δε αυτάς έμπροσθεν αυτών και σκιάζειν και αποκρύβειν τους ίππους και τους αναβάτας αυτών, ώστε φαίνεσθαι ουκ 
ανθρώπους, αλλά τοπικήν τινα ύλην” 
(ύλη=δάσος)

Θύμα του στρατηγήματος ήταν ο βυζαντινός στρατηγός Μαγειρίνος και ο πατρίκιος "μυστικός" Δημήτριος Πολεμάρχιος



Αφού τελικά ο Σκώτος Μάκβεθ ήταν ο Βυζαντινός στρατηγός Μαγειρίνος
και ο πατρίκιος "μυστικός" Δημήτριος Πολεμάρχιος,
τότε γιατί να μην τον παρουσιάσουμε και σαν Ιάπωνα;
Σκήνή από την ταινία του Ακίρα Κουροσάβα
"Ο θρόνος του αίματος", του 1957
εμπνευσμένη από το έργο του Σαίξπηρ "Μάκβεθ".
Πρωταγωνιστεί ο Τοσίρο Μιφούνε.


Τετάρτη 15 Ιανουαρίου 2014

Ακριτικά: Επιδρομή: ("κούρσος") Η επιστροφή




Ενας πολεμιστής σε βυζαντινό κεραμικό.
Φορά φολιδωτό θώρακα και παρόμοιο (σπάνιο) κράνος.
Η σαγή του αλόγου, που επεκτεινεται και στο στήθος του και μάλλον και πιο κάτω,
και η διακόσμηση στο λαιμό του  υποδείχνουν πως φορά και αυτό πανοπλία.
Πρόκειται για την δεύτερη γνωστή αναπαράσταση πανοπλίας αλόγου
σε όλη την Βυζαντινή τέχνη.
Η άλλη προέρχεται από την εικονογράφηση του βίου του Μεγαλέξαντρου


Στα Βυζαντινά χρόνια, οι Ακρίτες δεν περιορίζονταν σε άμυνα. Οι τακτικές που περιγράφονται εδώ, εφαρμόζονταν, όμως, και από τους επιδρομείς στις χώρες της Αυτοκρατορίας. Ενα παιχνίδι εξαπάτησης, ανίχνευσης και κατασκοπείας προηγούνταν και συχνά υποκαθιστούσε την μάχη ...


Οταν εισβάλλεις στην χώρα του [εχθρού για επιδρομή] και αν υπάρχουν στενά περάσματα [“κλεισούρες”] εκεί από όπου μπήκες, να μην επιστρέψεις από τον ίδιο δρόμο. Γιατί, γνωρίζοντας [ο εχθρός] την δυσκολία των περασμάτων, θα τα έχει πιασμένα και θα σε καταστρέψει όταν επιστρέφεις. 

Αυτό [το λάθος] έκανε ο Τριβούνιος ο Σέρβος στον Κατεπάνω του Δυρραχίου Μιχαήλ, τον γιο του Λογοθέτη, στην Διόκλεια, και έχασε τον στρατό του, πάνω από σαράντα χιλιάδες /.../ 

Να έχεις κατασκόπους και ανιχνευτές [“τοποδέτες”] που θα επιθεωρούν τους δρόμους. Και οταν εισβάλλεις και λεηλατήσεις [“κουρσεύσεις”] να αποχωρήσεις από άλλο δρόμο και μη σε νοιάζει τίποτε. 

Αν όμως δεν υπάρχει  άλλος δρόμος [εκτός από αυτόν που εισέβαλλες] τότε να επιτεθείς ξαφνικά και χωρίς να σε έχουν καταλάβει και αφού λεηλατήσεις να φύγεις το γρηγορότερο από όπου μπήκες. 

Αλλιώς, όταν εισβάλλεις για να λεηλατήσεις, άσε στρατό να κρατήσει τα περάσματα και τις βουνοκορφές, και οι άντρες που τον διοικούν να είναι γενναίοι και έμπειροι. Τότε θα επιστρέψεις με την βοήθεια του Θεού χωρίς έγνοιες, χαρούμενος και ευχαριστημένος.

Κεκαυμένος, Στρατηγικόν, 29

Πηγή: http://skourtakrdiaf.blogspot.gr/2014/01/blog-post_15.html