Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΖΑΧΑΡΙΑΣ ΣΩΚΟΣ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΖΑΧΑΡΙΑΣ ΣΩΚΟΣ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Τρίτη 9 Φεβρουαρίου 2016

" ΜΑΡΚΟ"







ένα ποίημα του Ζαχαρία Σώκου για τον Μάρκο Μέσκο


Μ Α Ρ Κ Ο

Ω, Μάρκο  Μέσκο, ω, Μάρκο Μέσκο
θα ‘ταν  αστείο να πω
πως  πρόλαβα  τον  Μάρκο  Κράλλη,
τον πιο αδύνατο του λόχου της δοξασμένης  Μεραρχίας
και  τον  πληγωμένο  εχτρό του,
πριν  το  αιμοβόρο  ένστικτο
τα  ματωμένα  νύχια  του αγριμιού
τους  πνίξει  στο  ποτάμι.

Όμως  Μάρκο, το  βυζανιάρικο
της   κυρά – Δέσπως
και  τα’ άλλα τα παιδιά
πήραν  τη  λέξη  του  πληγωμένου  εχτρού,
που  φώναζε  ειρήνη,
την  είπαν  έφηβοι  το  ’63
την  κάνανε  ψωμί  κι  ελευθερία  το  ‘73
κι  ύστερα
με  πέλματα  της  βαρβαρότητας
σιδέρωσαν  την  αθωότητά  τους,
κίτρινα  κάλαντα  η  νιότη  τους ,
και  σώθηκε  το  ψωμί  το  2013.

Λες  να  ‘φταιγε  ο  Φραγκίσκος  της  Ασίζης,
το  κακό  το  ριζικό  μας,
ο  ήλιος,  το  φεγγάρι,  οι  ακρογιαλιές,
οι  μάνες
που  βάφουν  γαλάζια  τα  μάτια  των  παιδιών  τους
και  τα  ποτίζουν έτσι  βουρκωμένους  ουρανούς.

Απάντηση   σ’  ότι  με  διάτεψες
αναζητώ  βρε  Μάρκο,
μ’ όλο το  σεβασμό,
σε  κείνο  το  κοινωνικό  και  ιστορικό
που  πρέπει  απαρέγκλιτα
να  μην  ξεχνώ  στα  ποιήματά  μου,
 και  λένε  τώρα  οι  πιο  νέοι  ποιητές
      ποιος  πούστης  άγγελος
      μου ‘δωσε  τρύπιο  φλασκί
      και  δεν  έχω  μια  στάλα  μελωδία.

Και  εγώ δεν έχω
που να κρατηθώ

καλέ μου.


*Ο Ζαχαρίας Σώκος είναι δημοσιογράφος και ποιητής.


Δευτέρα 8 Φεβρουαρίου 2016

" ΜΑΡΚΟ"

                      
Βασίλης Παπασάικας


ένα ποίημα του Ζαχαρία Σώκου για τον Μάρκο Μέσκο


Μ Α Ρ Κ Ο

Ω, Μάρκο  Μέσκο, ω, Μάρκο Μέσκο
θα ‘ταν  αστείο να πω
πως  πρόλαβα  τον  Μάρκο  Κράλλη,
τον πιο αδύνατο του λόχου της δοξασμένης  Μεραρχίας
και  τον  πληγωμένο  εχτρό του,
πριν  το  αιμοβόρο  ένστικτο
τα  ματωμένα  νύχια  του αγριμιού
τους  πνίξει  στο  ποτάμι.

Όμως  Μάρκο, το  βυζανιάρικο
της   κυρά – Δέσπως
και  τα’ άλλα τα παιδιά
πήραν  τη  λέξη  του  πληγωμένου  εχτρού,
που  φώναζε  ειρήνη,
την  είπαν  έφηβοι  το  ’63
την  κάνανε  ψωμί  κι  ελευθερία  το  ‘73
κι  ύστερα
με  πέλματα  της  βαρβαρότητας
σιδέρωσαν  την  αθωότητά  τους,
κίτρινα  κάλαντα  η  νιότη  τους ,
και  σώθηκε  το  ψωμί  το  2013.

Λες  να  ‘φταιγε  ο  Φραγκίσκος  της  Ασίζης,
το  κακό  το  ριζικό  μας,
ο  ήλιος,  το  φεγγάρι,  οι  ακρογιαλιές,
οι  μάνες
που  βάφουν  γαλάζια  τα  μάτια  των  παιδιών  τους
και  τα  ποτίζουν έτσι  βουρκωμένους  ουρανούς.

Απάντηση   σ’  ότι  με  διάτεψες
αναζητώ  βρε  Μάρκο,
μ’ όλο το  σεβασμό,
σε  κείνο  το  κοινωνικό  και  ιστορικό
που  πρέπει  απαρέγκλιτα
να  μην  ξεχνώ  στα  ποιήματά  μου,
 και  λένε  τώρα  οι  πιο  νέοι  ποιητές
      ποιος  πούστης  άγγελος
      μου ‘δωσε  τρύπιο  φλασκί
      και  δεν  έχω  μια  στάλα  μελωδία.

Και  εγώ δεν έχω
που να κρατηθώ

καλέ μου.


*Ο Ζαχαρίας Σώκος είναι δημοσιογράφος και ποιητής.

Πέμπτη 4 Φεβρουαρίου 2016

Βαγγέλης Ρήνας: Η τέχνη προσωποποιείται και δεν πρέπει να την απατάς



Κείμενα – συνέντευξηΖαχαρίας Σώκος*

              ATHINAIS GALLERY ATHENS 2002



      Ένας από τους σημαντικούς εικαστικούς δημιουργούς της νεώτερης γενιάς, στον ελληνικό χώρο,  είναι αναμφίβολα ο Βαγγέλης Ρήνας. Αυτό συνάγεται  από τη μεγάλη ζήτηση των έργων του από φιλότεχνους και μη, από την υποδοχή της κριτικής κι ακόμα και πιο σημαντικό  από την εκτίμηση όσων από τους ομότεχνούς του γνωρίζουν το έργο του. Επιβεβαίωση  αυτών αποτελεί η απροκάλυπτα θετική στάση των κριτικών, συνήθως είναι επιφυλακτικοί και αποφεύγουν την απευθείας επιδοκιμασία. Αναφέρω αποσπάσματα  από κριτικές που μας εισάγουν και στον καθαυτό εικαστικό κόσμο του Ρήνα:

      «…Με γραφή διακριτική, τρυφερή, ήπια, μυστικιστικής τάσης, ευαίσθητης προσέγγισης και νοσταλγικής διάθεσης ο Ρήνας δημιουργεί ένα αίνιγμα εντυπώσεων και καταφέρνει να προξενήσει στο θεατή έναν ειλικρινή συναισθηματισμό πάθους και συγκίνησης συνδυάζοντας την αισθητική απόλαυση και ψυχική ευδαιμονία…» 

Αννίτα Πατσουράκη ιστορικός τέχνης.

   «…Για τον θεατή των πινάκων του Ρήνα είναι σαφές, από την πρώτη ματιά, πως ό,τι και να συμβαίνει πάνω στον πίνακα το τελικό αποτέλεσμα είναι θετικό, νικηφόρο, μια αισθητική εμπειρία προσοδοφόρα και ρομαντική για όποιον τη ζήσει. Η τελική αίσθηση δεν είναι μόνο οι τόσο όμορφοι πίνακες και τα συναρπαστικά γλυπτά του, αλλά κι αυτή η ώριμη ισορροπία ανάμεσα στα δύο άκρα της εικαστικής δημιουργικότητας. Ρομαντισμός και κλασσικισμός  μαζί, Διόνυσος και Απόλλων.  Ο ζωγράφος μοιάζει να μαγεύεται από τους πρωταγωνιστές των πινάκων του τις γυναίκες – μούσες με το απόμακρο βλέμμα, τους αναγεννησιακούς αγγέλους, τους σκελετούς των καραβιών, τους πάγκους της ξυλουργικής εργασίας και όσα άλλα συνδυάζει σένα άγνωστο μα αγαπημένο περιβάλλον που γίνεται ζωγραφικός πίνακας…»  

Χάρης Καμπουρίδης τεχνοκριτικός.

     «…χαρισματική αναπνοή, ανάταση ψυχής, κατεξοχήν εμπνευσμένη ποιητική- με όλη τη σημασία του όρου- υπόσχεση  η ζωγραφική του Ρήνα μας ενθαρρύνει να ‘’αισθανόμαστε’’ και να αισιοδοξούμε…»

Ντόρα Ηλιοπούλου-Ρογκάν τεχνοκριτικός.


Πιο ενδιαφέρον όμως έχει η γνώμη των ομότεχνών του:

      «…Μπορούμε να τον ονομάσουμε λυρικό καλλιτέχνη που για μένα είναι όρος που χρησιμοποιώ για το έργο που εκφράζει έννοιες καθολικές. Είναι χυμώδης και ελεύθερος. Είναι υπερπραγματικός. Κι οι συνθέσεις του ωραία ζωγραφισμένες σένα κόσμο διαφάνειας με τεχνική στοιβαρή, κάνει τα έργα του γήινα και πραγματικά να ενώνονται μ’ αυτή. Και το καράβι του, φτιαγμένο από τα χέρια του, εκφράζει το ταξίδι του, την αγάπη του για την τέχνη. Μ’ αυτό θα ταξιδέψει στους άγνωστους σκιερούς τόπους, να γνωρίσει την Καλυψώ και τους Κύκλωπες. Έτσι ταξιδεύει ο Ρήνας  το ζωγραφικό του δρόμο με ούριο άνεμο…»

Αλέκος Φασιανός ζωγράφος.

Απροκάλυπτα επιδοκιμαστικός και ο απαιτητικός Βασίλης Παπασάικας:

     «…Ο Ρήνας είναι ένας γνήσιος δημιουργός που αποδίδει με την τέχνη του το αληθές που είναι το μόνιμο αίτημα της τέχνης. Είναι από τους λίγους καλλιτέχνες αυτής της γενιάς που εκτιμώ ιδιαίτερα τη δουλειά του. Αληθινός ζωγράφος με ξεχωριστό ταλέντο που αγωνίζεται με αξιοπρέπεια και συνεχίζει την ελληνική παράδοση. Ένας άξιος δημιουργός στο χώρο του εικασμού…»

Β. Παπασάικας γλύπτης.


           Ο κόσμος του Ρήνα


       Με ερέθισμα την αναφορά του Α. Φασιανού ότι το έργο του Ρήνα εκφράζει έννοιες καθολικές οδηγούμαστε στον Αριστοτέλη που λέει ότι η τέχνη έχει ως αντικείμενό της κάτι μόνιμο και καθολικό, όχι τα αισθητά πρόσκαιρα και φθαρτά αλλά  ό,τι δημιουργεί, από το σωρό των ανθρώπινων αισθημάτων, παθημάτων και πράξεων, έναν κόσμο. Έτσι θελήσαμε να ψηλαφήσουμε λίγο τον κόσμο του Ρήνα.    Οι αναφορές των κριτικών και των ομότεχνών του είναι ενδεικτικές της καλλιτεχνικής του υπόστασης.

 Βασικοί ‘’πρωταγωνιστές ‘’των έργων του είναι οι θηλυκές υπάρξεις, οι άγγελοι, τα πλοία, το καρνάγιο, οι μυστηριακές πόλεις, τα κτίσματα, το ξύλο, οι πάγκοι και όσα άλλα έχουν ευκρινή ρεαλιστική εικονογράφηση. Όμως όλοι αυτοί οι ρεαλιστικοί πρωταγωνιστές ,που προέρχονται από τη φαντασία του δημιουργού, παρουσιάζονται ,σε πολλά έργα του, σαν επικολλημένες φιγούρες πάνω στο δεύτερο επίπεδο του έργου- θα μπορούσαμε να το ονομάσουμε και κυρίως έργο – που είναι ένας κόσμος συνήθως ασαφής, απροσδιόριστος, ίσως και κόσμος ερειπίων που χτυπήθηκε από φυσικές και μεταφυσικές θεομηνίες. Αυτό τον ρευστό και ασαφή κόσμο έρχονται μετά οι κύριοι ρεαλιστικοί πρωταγωνιστές ( γυναίκα, πλοία ,άγγελοι κλπ) πλάσματα άφθαρτα – κάποτε και φθαρτά- να  αγγίξουν , να  θωπεύσουν ότι έχει απομείνει, χωρίς να ταυτίζονται μαζί του.

«Κάθε αναζήτηση του όμοιου, το οποίο δεν είναι εφικτό χωρίς τη μεσολάβηση της φαντασίας, μας αφήνει την αίσθηση της οικειότητας, γιατί μας επαναφέρει ανεπαίσθητα στον εαυτό μας. Παρότι «έξοδος» προς κάτι άλλο, η μεταφορά πραγματώνεται σαν «είσοδος» στον εαυτό μας…»

( Κ. Παπαγιώργης ,Λάδια ξίδια σελ. 100.)

Αν υποτεθεί ότι τα πλάσματα του Ρήνα είναι εικαστικές μεταφορές που αφού εικονογραφούνται σημαίνει ότι δηλώνονται, ήτοι εκδίδονται- βγαίνουν προς τα έξω- μήπως εντέλει επιστρέφουν στον εσώτερο εαυτό που δεν είναι άλλος από την πραγματική πατρίδα που είναι πάντα η παιδική ηλικία και η αθωότητά της..; Και τι βρίσκεται εκεί; Πάντα η γυναίκα-μάνα με όλες της τις μεταμορφώσεις παίζοντας, όπως όλες οι μανάδες, πρωταγωνιστικό ρόλο. Τα πλοία ,αυτονόητες οντότητες- όγκοι με πολυεπίπεδους μύθους σε όλες τις ψυχές των νησιωτών(ο Ρήνας κατάγεται από τον πατέρα του από τη Σάμο και από τη μητέρα του την Ικαρία. Στις συζητήσεις μας αναφέρθηκε εμφατικά και με ιδιαίτερη αγάπη στις ανεξίτηλες και καθοριστικές μνήμες της πρώτης του σχέσης με το καρνάγιο, τη μυρουδιά του ξύλου και την ένταση των χρωμάτων. Προσέξτε, ένας άλλος δημιουργός θα μπορούσε να έχει καταγράψει τον ανθρώπινο μόχθο και αυτόν να εικονίσει. Ο Ρήνας αυτό το προσπέρασε χωρίς να  αναφερθεί ούτε στη συζήτησή μας ούτε βεβαίως στα έργα του. Τα πρόσωπα που μας έχει δείξει είναι απόμακρα, ονειροπόλα, μυστηριακά, όμορφα και πάνω απ’ όλα ατσαλάκωτα. Η φθορά ενυπάρχει στο άλλο το απροσδιόριστο επίπεδο το ασαφές…)Κι ακόμα οι άγγελοι, αυτοί οι αναγεννησιακοί άγγελοι, που θεωρώ ότι είναι η ίδια του η μούσα. Μου διηγήθηκε ότι η μητέρα του πάντα του έλεγε ότι θα γίνεις ζωγράφος. Το ίδιο του είπε και μια δασκάλα του στη Β΄ Δημοτικού. Ο ίδιος απωθούσε την ιδέα του ζωγράφου όμως η προφανής επιδεξιότητά του, στη ζωγραφική, του παρείχε ένα είδος ασυλίας στις άχαρες μέρες της παιδικής και εφηβικής ηλικίας. Όμως η μούσα του, ο άγγελός του δηλαδή, πάντα καιροφυλακτούσε κι αυτός, μεγαλώνοντας, ανταπέδωσε την προστασία που του είχε παρασχεθεί.

Θηλυκές υπάρξεις – μάνα, άγγελοι- μούσα, πλοία ,καρνάγιο, πόλεις ( οι όγκοι των παλιών κτισμάτων- αστικών και βιομηχανικών- στο Καρλόβασι  παραπέμπουν στα κτίσματα των πινάκων του), χρώματα, ξύλο, πεύκο, μυρουδιές κλπ,  τα δίπολα και τα περίπολα του ρεαλιστικού κόσμου του Βαγγέλη Ρήνα. Κι από κάτω, βοηθούντος του εξπρεσιονισμού, ο πραγματικός και βιωμένος επίσης κόσμος που ο καθένας ,με τον τρόπο του και την επιλεκτική του μνήμη, απωθεί. Είναι ένας κόσμος απροσδιοριστίας, υποσυνείδητης ασάφειας, ίσως ενίοτε και ερειπίων. Κάποιες φορές , μέσα από αυτό τον κόσμο, επιλέγεται να έρχονται στο εικαστικό προσκήνιο κι άλλες εικόνες – όνειρα που σαν δελφίνια ξεπηδούν και χάνονται ξανά στη θάλασσα της μνήμης. Όμως πάντα υπάρχουν κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας και ο Ρήνας - ως καθαρόαιμος νησιώτης -  το γνωρίζει, συνειδητά ή ασυνείδητα ,πολύ καλά.

ATHINAIS GALLERY ATHENS 2002



                     Η  συνομιλία.

       Επιλέγω αποσπάσματα τη συνομιλία μας και αν απαιτηθεί τις αναγκαίες διευκρινιστικές ερωτήσεις.
Έχω αδυναμία στο να εκφράζομαι με λόγια, μου λέει, από παιδί αν ένιωθα κάτι για μια κοπέλα δεν κατάφερνα να της το πω, με τη ζωγραφική μπόρεσα να μιλήσω, να εκφραστώ. Η ζωγραφική έγινε ο κόσμος όλος, ότι θέλω να πω το λέω με τη ζωγραφική.

Δεν με ενδιαφέρει αν το έργο μου έχει υπογραφή από κάτω. Το ίδιο το έργο με ενδιαφέρει. Όπως ένα παιδί το γεννάς και αυτό πρέπει να έχει τη δική του αυτόνομη πορεία. Σέβομαι ένα έργο τέχνης σαν αυτόνομη οντότητα, πέρα από μένα, έστω κι αν το ζωγράφισα εγώ.
Η τέχνη προσωποποιείται, έχει πρόσωπο  και αισθάνομαι ότι πρέπει να της είμαι πιστός να μην την απατώ.

Όταν το χέρι μου ή ψυχή μου δεν τραβάει αναρωτιέμαι τι έχω κάνει, τι ύβρη διέπραξα απέναντι στις μούσες και μου στέρησαν το δώρο τους. Η αληθινή ζωγραφική είναι δωρεά - χάρισμα, η μούσα σου δίνει το ταλέντο και η ίδια ,αν την προδίδεις, στο αφαιρεί.

Τέτοιοι καλλιτέχνες, που φάνηκαν αντάξιοι της δωρεάς που τους δόθηκε, είναι οι ανώνυμοι καλλιτέχνες του Μεσαίωνα και του Βυζαντίου και φυσικά πιο παλιά ακόμα το ίδιο συνέβαινε. Απίστευτης ωραιότητας και καλλιτεχνικής αξίας έργα έγιναν από ανώνυμους δημιουργούς. Αυτό είναι αναγνώριση και συνέπεια στο δώρο που τους προσφέρθηκε αλλά και διδακτική, για εμάς, ταπείνωση.Ο καλλιτέχνης πρέπει να είναι ταπεινός, η έπαρση σημαίνει άρση και μη αναγνώριση της δωρεάς και αυτό είναι ύβρις.Είναι συγκλονιστικό, για τα σημερινά ήθη στο χώρο των καλλιτεχνών, να βλέπεις αριστουργήματα και να υπογράφονται διά του ‘’ η χείρ εποίησε’’. Αυτό φανερώνει την έννοια της ταπείνωσης, ο καλλιτέχνης είναι ενδιάμεσο, με το χέρι εκπληρώνει τη δωρεά που του δόθηκε. 
                                                                                                      Ειλικρινά θέλω να ανήκω στους εργάτες της τέχνης και όχι στα ονόματα, αυτή η αγοραία προβολή του εγώ με εξοργίζει.


                      Η  δωρεά.

 Λειτουργείς με αυτό τον τρόπο;
Απολύτως.
Πότε προδίδεις την τέχνη;
Όταν την παραμελείς. Αισθάνομαι ότι κάτι μου δόθηκε και οφείλω να δίνω και εγώ, αλλιώς κάνω λάθος. Έχω μια αίσθηση ότι μου ανατέθηκε μια αποστολή και πρέπει είμαι συνεπής στην ολοκλήρωση της αποστολής. Είμαι σαν τον στρατιώτη που του δόθηκε  εντολή για μια αποστολή και πρέπει να αγωνιστεί να την φέρει σε πέρας, όταν είμαι ανακόλουθος νιώθω άσχημα.
Από πού νομίζεις ότι σου ανατέθηκε αυτή η αποστολήδωρεά;
Από τις μούσες ,το θεό.
Πιστεύεις στο Θεό;
Φυσικά και πιστεύω. Η τέχνη είναι μια ομολογία του θεϊκού δώρου και πρέπει να την ομολογείς, να την επιβεβαιώνεις διαρκώς δεν πρέπει να την κρύβεις. Βέβαια η τέχνη είναι σταυρός, είναι αγκάθινο στεφάνι, θέλει δύναμη για να αντέξεις το βάρος της. Έχει περισσότερες πίκρες παρά ευχαρίστηση.
Πως το εννοείς;
Σου δίνει κάποιος μια βάρκα για να περάσεις ένα πέλαγος με κουπιά. Θα κοπιάσεις, θα χτυπηθείς, θα πονέσεις αλλά πρέπει να περάσεις απέναντι. Υπάρχει προορισμός. Υπάρχει Ιθάκη με ακρογιαλιές, βουνά, γυναίκα, γιό και σκύλο. Βέβαια τις περισσότερες φορές ενώ αισθάνεσαι ότι πλησιάζεις η στεριά απομακρύνεται ,αλλά εσύ πρέπει να φτάσεις ,έστω κι αν ίσως ποτέ δε φτάνεις.
Τι είναι η ζωγραφική;
Είναι πλανήτης, είναι τόπος. Όταν το ένιωσα αυτό στα δεκαεφτά μου σάστισα. Μια δασκάλα μου στην Β΄ Δημοτικού μου είπε ότι θα γίνω ζωγράφος. Ήταν σα να μου είπε ότι θα πάω σε ένα τόπο, ας πούμε στην Αυστραλία, που φυσικά δεν γνώριζα. Όταν πήγα έμεινα άφωνος, κατάλαβα ότι ήταν ο δικός μου τόπος ,ότι ανήκα εκεί και φυσικά έμεινα.
Τι είναι ταλέντο;
Αυτό που είπε ο Μόραλης: Είναι αυτό που χωρίς αυτό δεν μπορείς να ζεις.
Τα θέματά σου;
Δεν είναι τα ίδια, αλλάζουν. Είναι όπως όταν είσαι σε μια σχεδία σε ένα ποτάμι που πλέει διαρκώς και βλέπεις νέα τοπία.
Τελευταία βλέπουμε να σε απασχολεί ιδιαίτερα η γλυπτική.
Είναι μια συγκυρία. Σκαλίζω βράχους, θέλω να βρίσκομαι κοντά στους βράχους να τους αγκαλιάζω και να αισθάνομαι τη σιγουριά τους. Έχω ανάγκη το χώρο όπου κινείται η γλυπτική, την ύλη .Παλεύεις με την ύλη . Στη ζωγραφική παλεύεις με τα φαντάσματα των επιπέδων. Άφησα λίγο το λυρισμό της ζωγραφικής και στράφηκα στη σκληρότητα και την αντοχή των βράχων . Κάτι λέει αυτό… Φοβάμαι ότι έρχεται νέος μεσαίωνας, εποχή βαρβαρότητας και θέλησα να αγκαλιάσω τους βράχους να κρατηθώ και να σκληρύνω και εγώ. Νιώθω να έρχεται εποχή ανελευθερίας, μαύρος μεσαίωνας και πραγματικά φοβάμαι.

             Η αρένα της Ν. Υόρκης και η Κίνα.

           Ο Ρήνας όταν αισθάνθηκε ότι ασφυκτιούσε στον ελληνικό χώρο επέλεξε την  Ανατολή ως πρώτο στάδιο των περιπλανήσεων του στον κόσμο. Η Κίνα και ο μύθος της υπήρξε πρόκληση που δεν της αντιστάθηκε. Στην είσοδο της Εθνικής Όπερας του Πεκίνου, ένα από τα πέντε σημαντικότερα κτίρια της Κίνας , σε χώρο εκατοντάδων τετραγωνικών βρίσκεται, ως μοναδικό έκθεμα, δωδεκάμετρο ξυλόγλυπτο σκαρί του Ρήνα, εξαιρετική τιμή όχι μόνο για Έλληνα αλλά και για Ευρωπαίο καλλιτέχνη. Μετά την ¨κατάκτηση¨ του Πεκίνου στράφηκε στη Ν. Υόρκη όπου παρουσίασε επιτυχώς δύο εκθέσεις.

Τι εμπειρία ήταν η Αμερική;
Και η Αμερική τόπος είναι. Μια μεγάλη αρένα όπου παλεύεις με τα λιοντάρια. Ή σώζεσαι ή βγαίνεις εκτός παιχνιδιού και γίνεσαι θεατής. Σ’ αυτές τις αρένες αμέτρητα κορμιά καλλιτεχνών πέφτουν σφαγμένα. Βλέπεις από κοντά και απροκάλυπτα τα δόντια των μηχανισμών. Ακόμα κι αν είσαι ο καλύτερος Έλληνας ζωγράφος στη Ν. Υόρκη δεν σημαίνει  τίποτα. Πολύ σκληρός τόπος.
Στην Κίνα τιμήθηκες ιδιαίτερα.
Ναι έχει μεγάλη σημασία για το βιογραφικό μου. Άλλη εμπειρία η Κίνα.
Θα πας στην Αμερική ξανά;
Θα πάω ως νικητής.
Πώς θα γίνει αυτό;
Δεν υπάρχει λογική. Η λογική στην τέχνη είναι ο χειρότερος σύμβουλος, σου ενεργοποιεί το φόβο. Αν ο Δαβίδ σκέπτονταν λογικά δεν θα έκανε τίποτα. Χρειάζεται πίστη ακόμα και για το ακατόρθωτο.
Πώς βλέπεις τα πράγματα σήμερα;
Έχει ανοίξει τόσες ρωγμές η λογική που τα πράγματα έγιναν παράλογα. Η εποχή μας είναι αντιπνευματική. Δυστυχώς οδεύουμε στη μαζικοποίηση και την εξουσία του όχλου και φοβάμαι.
Η Ελλάδα;
Τα έχω χαμένα. Η Ελλάδα έχει ανάγκη από το παράδειγμα που θα δίνει προσανατολισμό. Αυτή τη στιγμή ή δεν υπάρχει ή αποκρύπτεται.



NEW YORK TENRY GALLERY 2012






                         ATHINAIS GALLERY ATHENS 2002






















VANGELIS RINAS ATERMON PLEFSIS - at the National Art Museum of China in Beijing




ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΡΗΝΑΣ



Ναυτικά χρονικά. Βιογραφικό



Γεννήθηκε στη  Σάμο , το 1966.
Σπούδασε στην Αθήνα στην  Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών.
Ζει και εργάζεται στην Αθήνα και στη Νέα Υόρκη.

ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΑΤΟΜΙΚΕΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ

 2012   Βαγγέλης Ρήνας :Παλίμψηστα του Χρόνου, Tenri Cultural Institute , Νέα
              Υόρκη

            Περάσματα : Απώλεια , Αναζήτηση και  Ανάταση , Elga Wimmer PCC
           Gallery ,Νέα Υόρκη

2010 Ατέρμων Πλεύση ΙΙΙ , Εθνική Πινακοθήκη της Κίνας ( NAMOC ) , Πεκίνο
          

Ατέρμων Πλεύση ΙΙΙ , Σχολή Καλών Τεχνών , Πανεπιστήμιο της Σαγκάης , 99 Creative Center, Σαγκάη

2007 Ατέρμων Πλεύση ΙΙ , Γκαλερί Σκουφά, Αθήνα

          Ημερολόγιο Εθνικού Τυπογραφείου, Γκαλερί Αγκάθι , Αθήνα

2005 Παιδικά Πορτραίτα, Γκαλερί Αγκάθι , Αθήνα

2002 Ατέρμων Πλεύση ΙΙ , Αθηναΐς Gallery , Αθήνα

Συνομιλία μεταξύ Ζωγραφικής και Φωτογραφίας , Γκαλερί Αδάμ, Αθήνα

2001 Νερό και Αέρας II , Γκαλερί Αδάμ, Αθήνα

LIU Dawei

 Πρόεδρος Ένωσης  Κινέζων Kαλλιτεχνών





Στο όμορφο Αιγαίο, υπάρχει ένα μαγικό νησί κοντά στη Μικρά Ασία, η Σάμος. Από το 3000 π. Χ. ενέπνευσε πολλούς υψηλούς πολιτισμούς και καλλιέργησε τη ναυτοσύνη. Μέχρι σήμερα διατηρούνται ακόμα πολλά αρχαία ελληνικά, καθώς και ρωμαϊκά μνημεία: χαρακτηριστικό  το Ευπαλίνειο Όρυγμα, το Ηραίον και άλλα. Ο εξαιρετικός έλληνας ζωγράφος της σύγχρονης τέχνης, ο Βαγγέλης Ρήνας, εκεί γεννήθηκε, εκεί μεγάλωσε και εκεί δημιουργεί.

Ο Ρήνας, γιος του Αιγαίου, έχει μάτια τόσο καθαρά σαν τα νερά του πελάγους, καρδιά γεμάτη αγάπη βαθιά και πολύχρωμη: για τον ουρανό, για τη γη, για τη θάλασσα, για τα άσπρα σύννεφα, για τη ζωή, για τα καράβια……καθώς και για τη μακρινή και απέραντη Ανατολή. Η αγάπη αυτή είναι τολμηρή και μεγάλη, ξεπερνάει χρόνο και τόπο, είναι αγνή και πολύτιμη, σαν άγγελος κατελθών στη γη. Έτσι, υπερβαίνει τους κανόνες της τέχνης εισερχόμενος σε ένα περιβάλλον απελευθερωμένο από το Εγώ, δημιουργώντας έργα που πετυχαίνουν να:καταστήσουν τις ρεαλιστικές μορφές μέσο δημιουργίας των διαστάσεων του οράματος. Στα έργα του, αγαπημένο θέμα είναι τα συγκεκριμένα, εξαιρετικά λεπτοδουλεμένα καράβια, τα οποία είτε τοποθετούνται στο συμπαντικό κενό, είτε σιωπηλά παραστέκονται σε ονειρικές «θεότητες». Εκείνα τα καράβια, καθόλου δεν φαίνονται παγωμένα και σκληρά όπως στην εμπειρία των αισθήσεών μας, αντιθέτως μοιάζουν να απέκτησαν δική τους ψυχή και σωματική υπόσταση.



Άλλο μαγικό στοιχείο του Ρήνα είναι: είτε το χαρακτηριστικό του «νερού» και του «μελανιού» που άφησε αυθόρμητα στα έργα με νερομπογιά, είτε οι πινελιές και μορφές, ψεύτικες και αληθινές αλληλοσυμπληρούμενες στα λάδια, που κρυφά μεταφέρουν μηνύματα συνταιριάσματος με τη Ανατολική αισθητική. Σφράγισε ακούσια το δικό του σύμβολο παντρέματος της Δυτικής με την Ανατολική τέχνη. Εκείνα τα θεϊκά ερείπια που εμφανίζονται δυσδιάκριτα, εκείνες οι γυναικείες φιγούρες, ζωντανές και όμορφες, θεϊκές και ανθρώπινες, από το λαμπερό σαν δάδα πινέλο του Ρήνα, ανάβουν φωτοβολίδες που διαπερνούν τους αιώνες.


http://www.vangelisrinas.com


----------------------


* Ο Ζαχαρίας Σώκος είναι δημοσιογράφος και ποιητής.

Πέμπτη 21 Ιανουαρίου 2016

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΠΟΙΗΤΗ ΓΙΑΝΝΗ ΚΟΝΤΟΥ ΣΤΟ ΤΡΙΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ ΕΡΤ.




Του    Ζαχαρία  Σώκου*


   «ΑΠΑΙΤΕΙΤΑΙ ΕΡΩΤΙΣΜΟΣ  ΓΙΑ  ΤΗΝ  ΑΝΑΓΝΩΣΗ  ΤΗΣ  ΠΟΙΗΣΗΣ»
    
  Η  συνομιλία - συνέντευξη  με  τον ποιητή  Γιάννη Κοντό έγινε  στις  20  Απριλίου  2013 για το  ΤΡΙΤΟ πρόγραμμα της ΕΡΑ και μεταδόθηκε στην εκπομπή  «Απόστροφος» με παραγωγό τον Ζαχαρία Σώκο.

   Η  επικοινωνία  με  τον Γιάννη Κοντό  ήταν πάντα απολαυστική και ημιτελής  σαν  μεσημεριανό  καφεδάκι  που  υπόσχεται  το  κυρίως  γεύμα. Επαφή με υπονοούμενα, σιωπές, χιούμορ και αυτοσαρκασμό. Ο  Γ.Κ , παρότι σχετικά  πληθωρικός, ήταν  πάντα ευγενής και διακριτικός, σεβόμενος τα όρια,  που εξ ενστίκτου και εμπειρίας, αναγνώριζε. Μιλούσε, για τα σημαντικά και τα ασήμαντα, με μια αφοπλιστική ειλικρίνεια. Στον  διάλογό μας είχες την αίσθηση ότι συνδιαλέγεσαι  με ένα παιδί, πότε μικρό και πότε μεγάλο, αλλά πάντα παιδί. Είχε χαρακτηριστική φωνή, με αργή εκφορά των λέξεων,  που πολλές φορές κατέληγαν σε δήθεν αφελή ερωτήματα.
     Η  συνομιλία μας έγινε με αφορμή την έκδοση του συγκεντρωτικού τόμου, με το σύνολο των δημοσιευμένων ποιημάτων του, από τις εκδόσεις



«ΤΟΠΟΣ»,  δίνοντας έτσι την ευκαιρία για μια εφ’ όλης της ύλης συζήτηση. Είχε προηγηθεί η παρουσίαση του τόμου στην οποία είχαν παραστεί γνωστά πρόσωπα της αθηναϊκής κοινωνίας από τους χώρους της γραφής, του θεάτρου, των τεχνών,  της πολιτικής κ.ά., επιβεβαιώνοντας  την  επικοινωνιακή προσωπικότητα του ποιητή.

     Η   συνέντευξη

Ερώτηση  Ζ.Σ.   Κύριε  Κοντέ, στην πρόσφατη παρουσίαση του συγκεντρωτικού σας τόμου ο επιμελητής εκδόσεων Άρης Μαραγκόπουλος  ανέφερε χαρακτηριστικά.  «Ο ποιητής  Γ.Κ  αναμφισβήτητα κατέχει εξέχουσα θέση ανάμεσα στους ώριμους ποιητές μας. Με όπλο έναν – Καρυωτακικής προέλευσης - αυτοσαρκασμό και χρησιμοποιώντας μια γλώσσα κρυπτική, αιχμηρή, εκ προθέσεως αντιποιητική και εντυπωσιακά παραστατική, έχει διαμορφώσει μια χαρακτηριστική  φωνή. Η ιδιοτυπία και η δύναμη αυτής της φωνής εντοπίζεται, όπως ορθά επισημαίνει  ο καθηγητής Νάσος Βαγενάς, στον τρόπο με τον οποίο συνδυάζει την αμεσότητα του προφορικού λόγου με την ευρηματικότητα – γνώρισμα που λειτουργεί κυρίως στον τρόπο που ο Κοντός  εικονογραφεί  αισθήματα και σκέψεις.  Μπορεί  κάθε πραγματικότητα να είναι αποκρουστική, (αποστροφή που θα συνυπέγραφε και ο αγαπημένος του Κοντού,  Μ. Σαχτούρης ), αλλά ο ποιητής ξέρει να δραπετεύει πάντα μέσω μιας ευφυούς μεταφοράς.’’ Το μετέρχεστε αυτό κ .Κοντέ, δραπετεύετε  μ’ αυτό τον τρόπο;
Γ.Κ.   Όλα αυτά που ειπώθηκαν βεβαίως και με καλύπτουν,  πάντα καλλιτεχνικά. Και βεβαίως δραπετεύω μέσω των ευρημάτων. Εξ άλλου, το έχουν αναφέρει πολλοί κριτικοί αλλά και εγώ το έχω αντιληφθεί πλέον ότι είμαι ιδιαίτερα ευρηματικός στο κλείσιμο του ποιήματος, στον τίτλο του ποιήματος και στη αρχή του. Δίνω μεγάλη έμφαση στην αρχή, στην μέση και στο κλείσιμο του ποιήματος, που είναι, σχεδόν,  ένα άλλο ποίημα. Τόσο πολύ το προσέχω. Βέβαια αυτά έρχονται  μόνα τους, μάλιστα παλιότερα,  με τον Νίκο τον Χουλιαρά, που δεν είναι καλά στην υγεία του σήμερα, κάναμε πολλά πράγματα, βρίσκαμε τίτλους σε φίλους, σε βιβλία, σε πολλά με μεγάλη ευκολία. Παλιότερα οι ποιητές  όταν έβγαζαν ένα καινούργιο βιβλίο δίναμε σε φίλους κάποιους ενδεικτικούς τίτλους και αυτοί έλεγαν την σκέψη τους, την πρότασή τους. Θυμάμαι  όταν ο Σινόπουλος έβγαλε τον «Χάρτη», εγώ το πρότεινα και το δέχτηκε. Είχα αυτή την ευχέρεια.
Ζ.Σ. Είχατε δηλαδή τη δυνατότητα συμπύκνωσης του νοηματικού περιεχομένου;
Γ.Κ. Νομίζω αυτό  είναι έμφυτο. Στον «Κέδρο», που δούλεψα πολλά χρόνια, κάθε χρόνο έβρισκα πολλούς τίτλους,  πάντα σε συνεργασία με τον ενδιαφερόμενο.
Ζ.Σ. Εμφανιστήκατε στα γράμματα το 1970 με την «Περιμετρική». Βέβαια είχαν δημοσιευτεί ποιήματά  σας από το 1965. Στον τόμο που εκδόθηκε πρόσφατα, με το σύνολο του ποιητικού σας έργου, το χρώμα του εξωφύλλου  είναι εντελώς μαύρο. Εσείς έχετε χαρακτηριστεί και ως ποιητής  των χρωμάτων, γιατί μια τόσο μαύρη επιλογή.
Γ.Κ. Δεν έκανα εγώ την επιλογή. Δεν λέω ότι δεν θα την έκανα, αλλά η επιλογή ήταν των εκδοτών. Μου το δείξανε και συμφώνησα.  Άλλωστε  με τη φαντασία μου, που περισσεύει, την παιδική θα έλεγα φαντασία μου, εγώ το βλέπω  άσπρο ή και πολύχρωμο ακόμα, κι ας είναι μαύρο. Ξέρετε η νύχτα είναι πολύχρωμη κι αν βγούμε έξω θα σου δείξω και τα χρώματα.
Ζ.Σ. Βαθύ μαύρο σκοτάδι δεν υπάρχει;
Γ.Κ. Βαθύ μαύρο σκοτάδι υπάρχει μέσα στον άνθρωπο. Η φύση δεν είναι έτσι. Ο άνθρωπος είναι έτσι. Ο άνθρωπος μπορεί να κάνει φόνο, να σκοτώσει πολλούς, όχι όπως το ζώο που σκοτώνει μόνο για να φάει. Έχουμε πολέμους με πολλές χιλιάδες νεκρούς, για συμφέροντα, για ιδεολογίες. Αυτά τα έχει πει καταπληκτικά ο Σαίξπηρ σε μια αριστουργηματική ποιητική γλώσσα. Σε όλα του τα έργα οι ήρωές  του βιώνουν αυτό το μαύρο σκοτάδι του ανθρώπου.
Ζ.Σ. Στην εκπομπή τα μουσικά θέματα τα επιλέγει ο καλεσμένος και οι μουσικές επιλογές είναι στοιχείο της προσωπικότητας του. Εσείς το πρώτο μουσικό θέμα που επιλέξατε  είναι Μότσαρτ. Γιατί κάνατε αυτή την επιλογή;
Γ.Κ. Ο Μότσαρτ είναι πολύχρωμος,  παιχνιδιάρης, ένα παιδί θαύμα κι ακόμα και σήμερα προσπαθούν να καταλάβουν την ξεχωριστή περίπτωσή του. Όσο  ακούμε την μουσική θα σας διαβάσω το ποίημα μου «Ο Ανατόμος».

      Ο  Α Ν Α Τ Ο Μ Ο Σ

 <<Δεν φοβάσαι το χρόνο>>
μου είπε ο χασάπης
κόβοντας , λιανίζοντας, κρεμώντας.

<<Δεν  πρόκειται να μείνω στον ουρανό,
εδώ, στα χαμηλά θα κατοικώ για πάντα.>>
Με κοιτούσε σκουπίζοντας
τα ματωμένα χέρια
στο άσπρο της ποδιάς.

<<Το σπίτι μου είναι κοντά στη λίμνη.
Όλη νύχτα ψαρεύω
χέλια και φεγγάρι.>>
Τραβάει μαχαιριά  
 - ευθεία σαν σιωπή –
και αδειάζει την κοιλιά του αρνιού.

<<Τα μεσημέρια , όταν βρέχει,
ζωγραφίζω το ίδιο τοπίο.>>
Ξεχωρίζει συκώτια από εντόσθια.

<<Διαβάζω και ποιήματα.
Μια φορά διάβασα και Χέλντερλιν.>>
Του ξέφυγε η καρδιά από τον πάγκο.
Έσκυψε ,την πήρε και την κρέμασε
μαζί με τα άλλα.

Ζ.Σ.  Ο Χέλντερλιν έχει πει το γνωστό «τι ζητούν οι ποιητές σ’ αυτούς τους μικρόψυχους καιρούς».
Γ.Κ. Πάντα οι καιροί είναι ίδιοι αγαπητέ μου, πάντα οι ίδιες δυσκολίες. Και τώρα μικρόψυχος είναι ο κόσμος και η κοινωνία. Πάρα πολύ μεγάλη μικροψυχία και για να πούμε τη μαύρη αλήθεια πιο πολύ οι πολιτικοί που αποκλείουνε κάθε τι πνευματικό γιατί, λένε, δεν έχουν χρήματα.
Ζ.Σ. Ανήκετε στη γενιά του 70. Μια από τις ιδιορρυθμίες αυτής της γενιάς  είναι ότι,  πολλοί  εκπρόσωποι της γενιάς σας  γοητεύονται, από τις προηγούμενες λογοτεχνικές γενιές, όχι τόσο από τα κείμενα,  αλλά  από τις μορφές και τον μύθο των ποιητών. Το αποδέχεστε εσείς αυτό;
Γ.Κ.  Το συμμερίζομαι και συμμετέχω σ’ αυτό. Πάντα ονειρεύεσαι τον ήρωά σου, το πρόσωπο και τη μορφή και το μυθοποιείς. Το πρόσωπο όμως χτίζεται από το έργο. Λίγα πρόσωπα με ενδιαφέρουν που δεν είναι καλλιτέχνες. Θα σταματήσω να δω έναν ζητιάνο στο δρόμο πώς ζητιανεύει τι  κάνει, πώς συμπεριφέρεται, πώς είναι η κατατομή του. Σ’ αυτόν  βλέπω τον άνθρωπο που ικετεύει. Ασχέτως αν είναι ψεύτης, αν είναι κουτσός που περπατάει, αν είναι τυφλός που σε λίγο βλέπει. Έχω μια κάμερα μέσα στα μάτια μου. Να σας εξομολογηθώ ότι εργαλείο της δουλειάς μου είναι η παρατηρητικότητα. Παρατηρώ τους ανθρώπους στο μετρό και αλλού, βλέπω τα χέρια, το κεφάλι τους, τα μαλλιά τους, πώς κοιτάνε, πώς μιλάνε στο κινητό που είναι κουραστικό…
Ζ.Σ. Πίσω από αυτά τα χαρακτηριστικά τι θέλετε να δείτε;
Γ.Κ.  Αυτά που με απασχολούν. Βλέπω την μοναξιά, τον τρόπο και την αδυναμία επικοινωνίας, τη μόδα.
Ζ.Σ.  Πώς εννοείτε το θέμα της μόδας γιατί το αναφέρατε;
Γ.Κ.  Με ενδιαφέρει το ντύσιμο ενός ανθρώπου, τα παπούτσια του, παρατηρώ ότι πολλοί πλέον φοράνε μπλουτζίν.

            ΤΑ  ΠΡΟΣΩΠΑ  ΠΑΤΡΙΔΑ

Ζ.Σ.  Σας είπα πριν ότι τα πρόσωπα των παλαιότερων σημαντικών ποιητών τα είχατε μυθοποιήσει. Στο προλογικό σημείωμα του ενιαίου τόμου σας αναφέρετε ότι στη νεότητα αυτό εκδηλωνότανε σαν τρελός έρωτας. Τα πρόσωπα, αναφέρετε, που μυθοποιήσατε είναι ο Καβάφης, ο Λόρκα, η Αξιώτη, ο Χατζιδάκις, ο Πεντζίκης, ο Μαγιακόφσκι, ο Σεφέρης, ο Ελύτης, ο Εμπειρίκος,, ο Ρεμπώ, ο Καρυωτάκης, τα ρεμπέτικα, οι Μπήτλς, η Παξινού, ο Κουν, ο Μπέργκμαν, ο Τσαρούχης, ο Μακρυγιάννης  , ο Σινόπουλος, ο Αναγνωστάκης, ο Ρίτσος, η Βακαλό, ο Ιωάννου,  ο Τσέχωφ, ο Εγγονόπουλος, ο Παπαλουκάς, ο Παρθένης, ο Θεόφιλος, ο Πάουντ, ο Καραγάτσης, ο Μητρόπουλος, ο Θεοτόκης, ο Χατζής, ο Ουίλιαμς, ο Κάφκα, ο Καμπανέλης, ο Μπέκετ, ο Μάλλερ, ο Σκλάβος και άλλα πρόσωπα.                        Γιατί νοιώσατε την ανάγκη να αναφέρετε όλα αυτά τα ονόματα;
Γ.Κ.  Γιατί όλα αυτά τα πρόσωπα είναι η πατρίδα μου. Από αυτούς ξεκίνησα, αυτοί είναι οι συγγενείς μου. Τόσο  ορθά κοφτά. Κάτι παρόμοιο έκανε και ο Ρίτσος με το εικονοστάσι των δικών του αγίων.  Για μένα αυτοί είναι η πατρίδα μου. Αυτά τα πρόσωπα μού φέρανε άνοιξη  μέσα μου, ενώ είχα χειμώνα.
Ζ.Σ.  Σε μικρή ηλικία τόσο χειμώνα;
Γ.Κ. Ναι, ενώ είμαι αισιόδοξος άνθρωπος έχω και εγώ την κατάθλιψή μου, κι αυτά τα πρόσωπα με βοήθησαν πολύ.
Ζ.Σ.  Εκείνη την περίοδο ;
Γ.Κ.  Στο διηνεκές. Δηλαδή όταν πάω στο θέατρο και βλέπω τις τρεις αδερφές του Τσέχωφ αισθάνομαι σα να είμαι σπίτι μου. Στο δικό μου σπίτι. Γίνομαι Ρώσος, γίνομαι μουζίκος, γίνομαι το’ να γίνομαι τ’ άλλο, ότι θες γίνομαι.
Ζ.Σ.  Πατρίδα σας είναι η τέχνη δηλαδή;
Γ.Κ.   Ναι, ναι. Αν δεν το πιστεύεις αυτό, όπως το πιστεύω εγώ, δεν θα σωθείς.
Ζ.Σ.  Δηλαδή εσείς έχετε σωθεί ;
 Γ.Κ.  Δεν θα σωθείς  γιατί η ζωή είναι σκληρότατη. Απορώ με πολλούς, δεν τους κατηγορώ, εγώ έχω άλλες επιλογές. Απορώ πώς ένας διευθυντής που όλη μέρα δουλεύει και κάνει και φτιάχνει και την άλλη μέρα ξαναπηγαίνει και κάνει τα ίδια πράγματα… μου φαίνεται ότι πρέπει να αυτοκτονήσει.
Ζ.Σ.  Ένας  εργαζόμενος ή ένας διευθυντής ειδικά;
Γ.Κ.  Όχι ένας εργαζόμενος, γιατί και εγώ εργαζόμενος ήμουν, ένας διευθυντής. Έχω γράψει ένα ποίημα για τους διευθυντές .
Ζ.Σ.  Έχετε γράψει πολλά ποιήματα  που αναφέρονται στις επαγγελματικές ιδιότητες  των ανθρώπων, όχι μόνο για τους διευθυντές.
Γ.Κ.  Ναι είναι αλήθεια πολλά. Το φαρμακείο που έγραψα, από κάτω ενυπάρχουν οι στίχοι του Σεφέρη « έχετε σκεφθεί ποτέ τι περνάει ένας φαρμακοποιός που διανυκτερεύει» ή κάπως έτσι. Αυτό το στίχο είχα στη σκέψη μου, βέβαια, το ποίημα το δικό μου λέει άλλα πράγματα.  Στην τέχνη υπάρχει συνέχεια και διαδοχή. Δεν υπάρχει παρθενογένεση .
Ζ.Σ.  Ποιο μουσικό θέμα έχετε επιλέξει να ακούσουμε τώρα;
Γ.Κ.  Θα ακούσουμε Μπαχ. Ο Μπαχ σε ταξιδεύει σε μεγάλα βάθη του εσωτερικού σου κόσμου. Σε ξεγυμνώνει. Μπαχ  άκουγε πολύ ο Ρίτσος όταν δούλευε. Αλλά και ο Μυταράς, ο ζωγράφος, μού έλεγε ότι δουλεύει με Μπαχ. Εγώ όταν ακούω κλασσική μουσική νοιώθω μια απόλυτη ησυχία μέσα μου. Στο σπίτι μου ακούω πολύ ραδιόφωνο και κοιμάμαι με το ραδιόφωνο ανοιχτό. Ξυπνάω συνήθως κατά τις τέσσερις  το πρωί,  το κλείνω και ξανακοιμάμαι. Ακούγοντας τη μουσική θα σας διαβάσω  το ποίημα μου «Ηλικίες και Ηλικίες».

                 ΗΛΙΚΙΕΣ  ΚΑΙ  ΗΛΙΚΙΕΣ

Τι βράχια – χρόνια ανέβηκα και κατέβηκα
και τι σκιές με κυνηγήσανε.
Είδα πολλές φορές το άπειρο.
Έκανα στάσεις και κοιτούσα πέρα τον ορίζοντα
και σε περίμενα.
Έτσι λοιπόν ανέβαινα κατέβαινα τη σκάλα
του Θεού και των λυγμών.
Άλλες φορές γινόμουνα μεταλλωρύχος,
γιατί οι αφέντες ζητούσαν επειγόντως
μέταλλα και όνειρα για τις ανάγκες
της αγοράς.
Και ο κόσμος γύριζε.

Τα σκοτάδια τρέχανε ποτάμι- έτσι έμαθα
κολύμπι. Μετά έπεφτα σε κενά, σε απίθανα
υπόγεια, και ο χρόνος  έμοιαζε με άμμο, με χρυσόσκονη.
Και  εκείνα τα πρωινά, που δεν ήξερα πού ήμουνα
και έψαχνα τους χάρτες για να βρω το στίγμα μου.
Και όλα πετούσαν γύρω μου.
Και ο χρόνος γύριζε.

Κάτι μεσημέρια σε είχα στην αγκαλιά μου
και έκλαιγες και σου έδειχνα την ηλικία μου.
Μπρούτζινο αγαλματάκι εφήβου.
Όπως ανέβαινα, σκεφτόμουνα : σε κατηφόρα
πηγαίνω ή σε βάραθρο κατεβαίνω;

Με ακολουθεί μια μουσική, ένα φως,
μπορεί να είναι η σκουριά των ωρών.
Σε μαχαίρια βαδίζω, σε καρφιά φακίρη είμαι,
άνθρωπος είμαι του εικοστού πρώτου αιώνα,
πρωτόγονος και χαμένος στο απέραντο απόγευμα
το σιδερένιο.
Και ο κόσμος γύριζε.

 Σε ατέλειωτη ευθεία- δρόμο τον λένε-,
με κεφάλι γεμάτο ποιήματα βαδίζω,
και τα βουνά είναι κάτω από την άσφαλτο
και ο ουρανός  είναι κάτω από την άσφαλτο.
Τα λόγια σου μισά φεγγάρια και Νοέμβριος.
Θα έρθω, θα σε φτάσω, δεν θα αργήσω.
Μακριά που είσαι, μια τελίτσα, μια ελίτσα,
μια πανάδα σε λαιμό. Τώρα σου φιλώ  τον λαιμό.
Και ο κόσμος γύριζε.

Η νύχτα είναι πολύ κοντά μας.
Η νύχτα η μπαμπακένια, που όλο μας κρύβει
το πρόσωπό της. Τι φίλντισι τα νύχια της,
τι αίμα στα μαλλιά και στο χώμα τρέχει.
Εκεί σταματήσαμε να φάμε ψωμί, να πιούμε κρασί.
να αγαπηθούμε.

(Όσο για τον χρόνο, δεν υπάρχει,
ένα παιχνίδι είναι, ένα φιλί).

Και ο κόσμος γύριζε.

Ζ.Σ.  Το 1970, όταν απολυθήκατε από το στρατό, μαζέψατε τα ποιήματα, σάς βοήθησε σε αυτό και ο Γ. Νεγρεπόντης, έψαξα, λέτε, γύρω από την Ομόνοια για τυπογραφείο και στο πρώτο υπόγειο μπήκα. Η ταμπέλα έγραφε Α.Ι Χρυσοχού  ο.ε,  Γερανίου 7 τηλ .536471
Γ.Κ. Ναι. Εξαψήφιο.
Ζ.Σ. Παρέδωσα τα ποιήματα και 5.500 δραχμές που μου έδωσε ο πατέρας μου, έδωσα και ένα σχέδιο που έκανα ο ίδιος, και έτσι, βγήκε το πρώτο μου βιβλίο. Το 1970 βγήκε η «Περιμετρική»  που την πληρώσατε από την τσέπη σας.
Γ.Κ. Έτσι γίνονταν τότε, δεν έβγαζαν οι εκδότες βιβλίο χωρίς λεφτά. Το δεύτερο βιβλίο εκδόθηκε από την «Δωδώνη», τον Βαγγέλη Λάζο, και μετά όλα τα βιβλία μου τα έβγαλα στον «Κέδρο», όπου έγινα και υπάλληλος για 32 χρόνια. Μετά τον «Κέδρο», για δυόμιση χρόνια πήγα στο «Μεταίχμιο» και σταμάτησα πρόσφατα.
Ζ.Σ.   Με αυτό το τρόπο λέτε πολιτογραφήθηκα συγγραφέας. Τι κόσμος  ήταν αυτός, από τότε πέρασε μισός αιώνας περίπου.

ΚΑΚΙΕΣ , ΑΝΤΙΠΑΛΟΤΗΤΕΣ  ΚΑΙ  ΤΟ  ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ  ΣΟΥΤΙΕΝ

Γ.Κ.  Στην αρχή ήταν  ονειρικός κόσμος, μετά καθημερινός και μετά αποτρεπτικός. Υπάρχουν κακίες, αντιπαλότητες, υπάρχουν πολλά, είναι μια κοινωνία όπως παντού.
Ζ.Σ.  Τι είναι πιο πολλές, οι χαρές ή οι πικρίες ;
Γ.Κ. Οι χαρές. Όπως λέει και ο φίλος μου ποιητής Γ.Μαρκόπουλος δεν πρέπει να λέμε άσχημα πράγματα. Περάσαμε ωραία και γνωρίσαμε τους καλύτερους ανθρώπους. Γνωρίσαμε τον Λειβαδίτη, για παράδειγμα, ένα κόσμο ολόκληρο, βεβαίως με τις παραξενιές του. Ένας κόσμος μαγικός.
Ζ.Σ.  Πόσο άλλαξαν τα πράγματα από τότε;
Γ.Κ.  Εγώ πρόλαβα την ποίηση βασίλισσα των τεχνών. Όλες οι εφημερίδες τότε γράφανε για ποίηση. Σήμερα τα βιβλία ποίησης δεν πουλάνε. Το μυθιστόρημα πουλάει πιο πολύ και κυρίως το μυθιστόρημα σουτιέν. «Φίλησε με δύο φορές», «άνοιξες  την πόρτα και έφυγες»,  χαζά… Συχνά είναι και αντιγραφές  από τηλεοπτικές χαζοϊστορίες. Εγώ παρότι δεν έγραψα στίχους εκτιμώ αρκετούς  από αυτούς που  γράφουνε στίχους γιατί μου αρέσουν τα τραγούδια. Μου είχε πει ο Μ. Λοΐζος ότι θα έκανε κάτι με τα δικά μου αλλά δεν πρόλαβε, πέθανε. Στο μεσοπόλεμο,  οι στιχουργοί του ρεμπέτικου ήταν προχωρημένοι ποιητές. Ο Τσιτσάνης ήταν μεγάλος ποιητής. Το τραγούδι που θα ακούσουμε τώρα το «τι σήμερα τι αύριο τι τώρα»  είναι Έλιοτ.
Ζ.Σ.  Και από τον Έλιοτ, μέσω του Τσιτσάνη, φτάνουμε στον Σεφέρη. Εσείς αυτοχαρακτηρίζεστε  σεφερικός ποιητής.
Γ.Κ.  Εγώ δεν έμαθα στο σχολείο γράμματα, αλλά μέσω του Σεφέρη. Με έμαθε γράμματα. Η φιλολογική του ενατένιση ήταν εξαιρετική. Αυτό φαίνεται, εκτός των ποιημάτων του, και στα δοκίμιά του που είναι αξεπέραστα. Φανερώνουν έναν τεράστιο φιλόλογο που ήξερε τι έκανε.
Ζ.Σ.  Εκτός του Σεφέρη ποιοι άλλοι ποιητές σας σημάδεψαν;
Γ.Κ.  Πρέπει να πω ότι μια τεράστια καλλιτεχνική προσωπικότητα, μεταπολεμικά, ήταν ο Μ.Χατζιδάκις που για δύο χρόνια τουλάχιστον κάναμε παρέα. Ο Σαχτούρης και ο Σινόπουλος με επηρέασαν πολύ άμεσα. Μάλιστα έχω κατηγορηθεί ως αντιγραφέας του Σαχτούρη.
Ζ.Σ.  Μισός αιώνας στο κουρμπέτι της ποίησης, τι εμπειρία ήταν αυτή;
Γ.Κ. Επειδή μου αρέσει πολύ η εκπομπή σας θα σας εξομολογηθώ. Έμαθα το παιχνίδι  αυτού του σιναφιού πολύ καλά. Είμαι χαμηλών τόνων άνθρωπος, δεν πέφτω στην παγίδα του τσακωμού. Μάλιστα ένας φίλος μου υπουργός μου είπε ότι θα έπρεπε να ήμουν στο διπλωματικό σώμα.
Ζ.Σ.  Ανήκετε στη γενιά της αμφισβήτησης  ή της άρνησης. Αυτή η γενιά σήμερα βρίσκεται στην εξουσία ελέγχει τα πράγματα…
Γ.Κ.  Δεν ελέγχει κανείς τίποτα. Οι λογοτέχνες ανάλογα με την αξία τους ανήκουν σε κατηγορίες. Οι πολύ καλοί, οι λιγότερο καλοί και η παραλογοτεχνία. Συνήθως όσοι δεν είναι πολύ καλοί μιλάνε για κλίκες, για οργανωμένα συμφέροντα. Δεν υπάρχουν αυτά τα πράγματα. Βεβαίως  εγώ, αν ερωτηθώ, θα πω για κάποιον που είναι φίλος μου,  που γνωρίζω, αλλά αυτό δεν είναι κλίκα.
Ζ.Σ.  Εκτός από τον χώρο της λογοτεχνίας η ηλικιακή γενιά που ανήκετε βρίσκεται στην εξουσία; Πριν μου μιλήσατε για φίλο σας υπουργό.
Γ.Κ.  Οι λογοτέχνες δεν ασχολούνται με αυτά τα πράγματα, αλλιώς θα πολιτεύονταν. Δεν είμαι ταγός  και δεν αισθάνομαι καθόλου ένοχος. Εμένα με ενδιαφέρει ο μπακάλης της γειτονιάς μου και όχι η πολιτική. Αν υπονοείτε την πολιτική, όλοι ευθυνόμαστε για την κατάντια της χώρας. Είμαστε άνθρωποι και κάνουμε λάθη, έχω ψηφίσει κόμματα που μετά με απογοήτευσαν και έχω μετανιώσει. Τι να σας πω τώρα. Βλέπω και την άνοδο της χρυσής αυγής και ανησυχώ πολύ.

          Η  ΣΧΕΣΗ  ΜΕ  ΤΑ  ΧΡΩΜΑΤΑ

Ζ.Σ.  Να δούμε λίγο τη σχέση της ζωγραφικής με την ποίησή σας. Είστε φίλος με τον Δ.Μυταρά, τον Γ.Ψυχοπαίδη.
Γ.K.  Είμαι και συνεργάτης μ’ αυτούς  και πολλούς άλλους. Έχω γράψει, για πολλούς μεταπολεμικούς ζωγράφους του μοντερνισμού, κείμενα. Πιστεύω ότι η γλώσσα έχει σχέση με το χρώμα.
Ζ.Σ. Πώς το εννοείτε αυτό ;
Γ.Κ.  Άνευ αποδείξεως, ποιητική αδεία. Γράφω θα έρθω απόψε, που για μένα είναι κόκκινο. Δεν θα έρθω, είναι κίτρινο. Ο  μεγαλύτερος ζωγράφος του εικοστού αιώνα ο Πικάσο έλεγε ότι το έργο τελειώνει όταν το πατήσω και πετάξει αίμα. Αν δεν τινάξει αίμα δεν έχει τελειώσει .
Ζ.Σ.  Το ποίημα πότε τινάζει αίμα;
Γ.Κ.  Όταν πείσει για την πραγματικότητά του. Απαιτείται και ερωτισμός. Αν δεν είσαι ερωτικός άνθρωπός, ακόμα και με την χριστιανική έννοια του όρου, δεν μπορείς να κατανοήσεις τον Παπαδιαμάντη. Αν είσαι παγωμένο κούτσουρο δεν μπορείς να διαβάζεις ποιήματα. Με θέλγει επίσης το θέατρο. Οι μεταμορφώσεις των σωμάτων, των μορφών, η μουσική, οι απαγγελίες, η γλώσσα, τα ενδύματα.  Από τον κινηματογράφο έμαθα το μοντάζ. Τα περισσότερα ποιήματά μου έχουν  διαβολικό μοντάζ. Διαφωνώ και με τους πεζογράφους που λένε ότι πρέπει να λιώσεις παντελόνια στην καρέκλα για να γράψεις μυθιστόρημα. Στη ποίηση η εργασία είναι το ίδιο επώδυνη αφού ξυπνάς και κοιμάσαι σκεπτόμενος που θα βάλεις την κάθε λέξη.
Ζ.Σ.  Τι είναι έρωτας για σας ;
Γ.Κ. Για αδιευκρίνιστους λόγους δύο άτομα έρχονται σε επαφή με μια ματιά σαν να γνωρίζονταν πριν γεννηθούν. Είναι μυστήριο, πέφτουμε στη μεταφυσική .
Ζ.Σ.  Φθορά, απώλεια , θάνατος.
Γ.Κ.  Είναι κάθε μέρα πλάι μας. Ένα πρόσωπο σκοτεινό με μαύρη μπέρτα που μας νεύει με τη νοηματική, δεν μιλάει με το στόμα. Σου κάνει νοήματα και σου λέει ότι οδηγείσαι  στο τέλος.


Ο ποιητής Γιάννης Κοντός έφυγε από τη ζωή στις 21 Ιανουαρίου 2015 στην  ηλικία των 71 ετών.




*Ο Ζαχαρίας Σώκος είναι δημοσιογράφος μέλος ΕΣΗΕΑ, π. Διευθυντής Απόδημου Ελληνισμού και Δορυφορικής Τηλεόρασης ΕΡΤ. Αρχισυντάκτης και παρουσιαστής τηλεοπτικών εκπομπών και παραγωγός της ραδιοφωνικής εκπομπής του "Τρίτου" προγράμματος της ΕΡΑ "ΑΠΟΣΤΡΟΦΟΣ". Δ/ντης Σύνταξης του περιοδικού 
 "ΠΕΡΙΣΤΥΛΟΝ". Εργάστηκε ως αρχισυντάκτης σε εφημερίδες και περιοδικά. Σπούδασε Οικονομία και  Σκηνοθεσία. Ζει στην Αγία Παρασκευή από το 1961.



Η ποιητική συλλογή "Άλλα ρούχα" είναι η πρώτη ποιητική του συλλογή και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Γαβριηλίδης.