γράφει η Μαριλένα Κασιμάτη*
Κοντά στο τέλος του 1895, ο πρόεδρος της Επιτροπής Ολυμπιακών Αγώνων Δημήτριος Βικέλας (στο Παρίσι), που είχε συνεργαστεί με τον Γύζη (στο Μόναχο) στην εικονογράφηση των διηγημάτων του, αναθέτει πολύ βιαστικά τον σχεδιασμό του διπλώματος για να είναι έτοιμο μέσα σε τρεις μήνες, να προλάβει να λιθογραφηθεί και να τυπωθεί στην Αθήνα (κακοτυπώθηκε δυστυχώς).
Ο Γύζης είναι έτοιμος τον Μάρτιο 1896 και προτείνει δύο εκδοχές, και οι δύο στο πνεύμα του Συμβολισμού. Και να πώς περιγράφει την υλοποιημένη (χωρίς την αποφυγή ενός διακριτικού χιούμορ):
"«Εις το μέσον και άνωθεν του Διπλώματος μακράν φαίνονται τα ερείπια του Παρθενώνος, επ' αυτών κυματίζει η ελληνική Σημαία, περί τον Παρθενώνα προβαίνει λαμπαδηφορία, της οποίας τα φώτα και οι καπνοί μόνον φαίνονται. Όπισθεν των ερειπίων, διασκορπών τους πυκνούς καπνούς, φαίνεται υψούμενος μέγας φοίνιξ. Εις το Vordergrund [πρώτο πλάνο] δεξιά η πάλιν εμψυχωθείσα Άπτερος Νίκη, ως άγαλμα ωραίον και ζωντανόν, κρατούσα κλάδον ελαίας, όπως ευαγγελίση την από το απέναντι μέρος καθημένην Ελλάδα. Τρέχουσα σταματά, όπως μη την ενοχλήση, ακούουσαν παρά του όπισθεν αυτής Χρόνου ύμνον παλαιάς λαμπρής εποχής και βυθισμένην εις αναμνήσεις. Πετούν αι γλαύκες εκ των ερειπίων και μία, η της Αθηνάς, φθάνει και καθίζει πλησίον της Ελλάδος […]. Η περιγραφή μου είναι άσχημη, ελπίζω η ζωγραφιά μου να είναι ωραιοτέρα». Και συμπληρώνει με κάτι πολύ ωραίο: "Η Ελλάς, ήτις με επαίδευσε πάντοτε, με παιδεύει και στο Δίπλωμα. Δεν ημπορώ να την ζωγραφίσω τόσον ωραίαν ως την αισθάνομαι...".
Ο Γύζης είναι έτοιμος τον Μάρτιο 1896 και προτείνει δύο εκδοχές, και οι δύο στο πνεύμα του Συμβολισμού. Και να πώς περιγράφει την υλοποιημένη (χωρίς την αποφυγή ενός διακριτικού χιούμορ):
"«Εις το μέσον και άνωθεν του Διπλώματος μακράν φαίνονται τα ερείπια του Παρθενώνος, επ' αυτών κυματίζει η ελληνική Σημαία, περί τον Παρθενώνα προβαίνει λαμπαδηφορία, της οποίας τα φώτα και οι καπνοί μόνον φαίνονται. Όπισθεν των ερειπίων, διασκορπών τους πυκνούς καπνούς, φαίνεται υψούμενος μέγας φοίνιξ. Εις το Vordergrund [πρώτο πλάνο] δεξιά η πάλιν εμψυχωθείσα Άπτερος Νίκη, ως άγαλμα ωραίον και ζωντανόν, κρατούσα κλάδον ελαίας, όπως ευαγγελίση την από το απέναντι μέρος καθημένην Ελλάδα. Τρέχουσα σταματά, όπως μη την ενοχλήση, ακούουσαν παρά του όπισθεν αυτής Χρόνου ύμνον παλαιάς λαμπρής εποχής και βυθισμένην εις αναμνήσεις. Πετούν αι γλαύκες εκ των ερειπίων και μία, η της Αθηνάς, φθάνει και καθίζει πλησίον της Ελλάδος […]. Η περιγραφή μου είναι άσχημη, ελπίζω η ζωγραφιά μου να είναι ωραιοτέρα». Και συμπληρώνει με κάτι πολύ ωραίο: "Η Ελλάς, ήτις με επαίδευσε πάντοτε, με παιδεύει και στο Δίπλωμα. Δεν ημπορώ να την ζωγραφίσω τόσον ωραίαν ως την αισθάνομαι...".
Αθλείται όμως και ο καλλιτέχνης, και δη επίπονα, όταν αναζητά την ανατομικά ορθή απεικόνιση του σώματος, το οποίο, ως γνωστόν, ακόμη και κάτω από τον αρχαιοπρεπέστερο πέπλο, παραμένει διαρκώς γυμνό. Ιδού λοιπόν τα προσχέδια για την αναπαυτικά και περιστρεφόμενη περί άξονα καθιστή Ελλάδα, οι διαδοχικές σαν κινηματογραφικές προσπάθειες επίλυσης της θέσης του χεριού, και το προσχέδιο για την "τρέχουσα" που σταματά Άπτερο Νίκη. Και τα τρία εξαιρετικά, αυτόνομα και πληρέστατα έργα τέχνης.
Το δεύτερο, λιτό άρα απορριπτέο προσχέδιο δίνει τον τίτλο: "Η Αναγέννησις των εν Ελλάδι Ολυμπιακών Αγώνων", με την Αθηνά αντί για την "ευαγγελίζουσα" Νίκη,φυλάσσεται στην Εθνική Πινακοθήκη, όπως και τα τρία παραπάνω προσχέδια.
*Η Μαριλένα Κασιμάτη είναι ιστορικός τέχνης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου